Vlaanderen wordt steeds diverser. Ook de Vlaamse scholen krijgen te maken met hoe langer hoe meer culturen, religies, talen... die via de leerlingen de klas binnenkomen. Om hierop in te spelen ontwikkelden we met het Scholenbandenprogramma een bundel met activiteiten waarin deze diversiteit wordt ingezet als onderwerp van uitwisseling tussen twee scholen met een scholenband.

Basisschool Scharrel in Minderhout is een van de scholen die deze activiteiten heeft uitgetest met haar partnerschool in Ecuador. Het feit dat dit een school is voor zowel kinderen en jongeren met als zonder een verstandelijke beperking, maakte het voor hen extra interessant om met de leerlingen en leerkrachten stil te staan bij onderwerpen als vooroordelen, privileges en diversiteit in het algemeen.

Leerkrachten Noor en Lut reisden naar Otavalo en ontmoetten er hun Ecuadoraanse collega’s-vriendinnen Patty en Mónica.

Privileges en vooroordelen

Welke activiteiten rond diversiteit hebben jullie gedaan in jullie eigen klas of school, in samenwerking met jullie partnerschool? 

Lut: Met onze eigen leerlingen in het vierde en vijfde leerjaar deden we verschillende activiteiten rond diversiteit in het algemeen. Spelenderwijs gingen we in op eigenschappen van de leerlingen in deze klassen, en op de gelijkenissen en verschillen die er zijn tussen hen. Ook met de partnerschool deden we deze activiteit. Terug in België konden we samen met onze leerlingen hun eigenschappen vergelijken met die van de leerlingen in Ecuador. Zo ontdekten we dat er wel wat gelijkenissen zijn, ondanks het verschil in cultuur en leefwereld.

 

"Onze Belgische collega’s hebben ons laten inzien dat meer respect en vrijheid voor vrouwen op andere plaatsen in de wereld wél een realiteit is en ook hier mogelijk kan zijn." 

Mónica, leerkracht in Juan Enrique Pestalozzi, Ecuador

Noor: Ik besprak ‘een typische dag uit je leven’ met onze leerlingen van het zesde leerjaar, en samen met onze Ecuadoraanse collega’s deden we hetzelfde met de leerlingen in Otavalo. Vooraf had ik hier mijn bedenkingen bij aangezien sommige leerlingen in Ecuador mentaal echt vrij jong zijn, maar Patty toonde ons hoe we elk kind hier individueel in konden begeleiden. Zo is de activiteit toch goed gelukt. Dat was een mooi leermoment voor ons. Ook met de collega’s van onze partnerschool hebben we verschillende gesprekken gehad, bijvoorbeeld over privileges die we wel of niet hebben en de impact hiervan op ons eigen leven en op de samenleving. Hierbij kwamen boeiende topics aan bod, onder andere privileges van en vooroordelen over bepaalde bevolkingsgroepen in Ecuador zoals mestiezen en indigena’s, en hoe we dit kunnen vergelijken met de Belgische context. Ook de situatie van mannen en vrouwen en hun plaats in het gezin en de maatschappij werd uitvoerig besproken.

Mónica: In Ecuador heerst er veel machismo of machogedrag, en (verbaal) geweld tegenover vrouwen. De gesprekken met onze Belgische collega’s hebben ons doen reflecteren en ons laten inzien dat meer respect en vrijheid voor vrouwen op andere plaatsen in de wereld wél een realiteit is, en ook hier mogelijk kan zijn.

Welbevinden primeert 

Hoe hebben deze ervaringen jullie eigen lespraktijken beïnvloed? 

Mónica: Om onze leerlingen goed te kunnen begeleiden, is het belangrijk dat we een goede band hebben met hun ouders. De gesprekken over machismo en andere thema’s hebben ons geholpen om onze nieuwe inzichten te delen met de ouders van onze leerlingen en met de bredere schoolgemeenschap.

"Dat gevoel van verbondenheid leert onze leerlingen op een positieve manier omgaan met cultuurverschillen."

Noor, leerkracht Basisschool Scharrel, Minderhout

Lut: Door als leerkracht andere visies, manieren van werken en gewoontes te leren kennen en een cultuur van binnenuit te ontdekken, werd ook onze kijk op de wereld verbreed. Dit proberen we op onze eigen leerlingen over te brengen. Aan de hand van beeldmateriaal en onze verhalen brengen we de twee werelden een beetje dichter bij elkaar. Onze leerlingen voelen zich echt verbonden met de leerlingen van de partnerschool.

Noor: Dat gevoel van verbondenheid en solidariteit leeft inderdaad bij onze leerlingen. Dit leert hen ook op een positieve manier omgaan met cultuurverschillen, en leert hen respect opbrengen voor wie ‘anders’ is. Dat is een belangrijke attitude!

Wat hebben jullie van jullie partnerschool geleerd wat betreft dat ‘omgaan met diversiteit’ op school?

Mónica: In onze school hebben we altijd al gewerkt vanuit de visie dat we als mensen allemaal gelijken zijn, ongeacht eventuele handicaps, en we leren ook aan onze leerlingen dat ze elkaar moeten respecteren. De samenwerking met onze partnerschool was heel verrijkend omdat we met hen niet enkel werkten rond diversiteit of gelijkheid als visie, maar met specifieke doelstellingen en activiteiten in de klas. Het werd duidelijk hoe belangrijk dit thema is, en dat het noodzakelijk is dat dit als onderwerp aan bod komt tijdens de les.

 

"Wij als Westerse leerkrachten zijn maar al te vaak gericht op het resultaat, maar het proces is minstens even belangrijk is."

Lut, leerkracht Basisschool Scharrel, Minderhout

Noor: Ook wij hebben op school een uitgebreid zorgbeleid en investeren in het welbevinden van onze leerlingen. In Ecuador gaan ze hier nog een stapje verder in: onze collega’s daar laten zich niet opjagen door leerplannen en eindtermen. Ze nemen rustig de tijd voor elk kind en geven veel liefde en genegenheid. Het welbevinden van de leerlingen primeert daar echt. 

Lut: Ook de manier waarop inclusief onderwijs er wordt vormgegeven was heel leerrijk om te zien. We werkten met een gemengde leeftijdsgroep met zowel valide als andersvalide leerlingen en die namen het op voor elkaar en hielpen elkaar, elk vanuit de eigen sterktes. De kinderen in onze partnerschool hielden helemaal uit zichzelf rekening met de noden van hun klasgenootjes en offerden bij de spelletjes vaak hun eigen ‘winstkansen’ op voor elkaar. Wij als Westerse leerkrachten zijn maar al te vaak gericht op het resultaat, het product. Maar door het inclusief onderwijs in Otavalo van dichtbij te mogen beleven, beseffen we dat het proces minstens even belangrijk is.